مفهوم برنامه ریزی تولید
برنامه ریزی و کنترل تولید (PPC) فرآیندی است که برای اطمینان از بهره وری و کارآمدی فرآیندهای تولید یک سازمان انجام می شود.
این فرآیند شامل مراحل زیر است:
- پیش‌بینی تقاضا: در این مرحله، تقاضای آتی برای محصولات یا خدمات را با استفاده از روش‌های آماری یا کیفی تخمین می‌زنیم.
- طراحی سیستم تولید: در این مرحله، ساختار و فرایند تولید را با توجه به نوع محصول، مشخصات فنی، ظرفیت، هزینه و کیفیت مورد نظر مشتریان طراحی می‌کنیم.
- برنامه ریزی منابع: در این مرحله، نوع و مقدار منابع لازم برای تولید را شامل مواد خام، قطعات، نیروی انسانی، تجهیزات و فضای فیزیکی تعیین می‌کنیم.
- برنامه ریزی تولید: در این مرحله، براساس پروژه‌ها یا سفارشات در دست اجرا، فعالیت‌های تولید را به صورت جزئی گروه‌بندی، اولویت‌بندی و زمانبندی می‌کنیم.
- کنترل تولید: در این مرحله، با استفاده از سامانه‌های کامپوتر و ابزارهای کنترل کيفي، عملکرد سيستم توليد را نظارت، اندازه‌گيري و اصلاح مي‌کنيم.
برنامه ريزي و کنترل توليد يک فعاليت پويا و پيچيده است که با چالش‌های زيادي همچون عدم قطعيت در تقاضا، تغييرات در شرايط بازار، نوسانات در قيمت منابع و خطاهای عملياتي روبرو است. بنابراین، لازم است که برنامه ريزان و کنترلوران توليد دارای دانش و تجربه کافي باشند و از سامانه‌های پشتيبان تصميم گيري مناسب استفاده کنند.
برنامه ریزی و کنترل تولید دارای اهمیت بالایی در سازمان های تولیدکننده است زیرا:
- به بهبود کارآمدی و بهینه سازی استفاده از منابع کمک می کند
- به کاهش هزینه ها، زمان تولید، موجودی و ضایعات کمک می کند
- به افزایش کیفیت، رضایت مشتری و سودآوری کمک می کند
- به هماهنگ سازی فعالیت های تولید با استراتژی ها و اهداف سازمان کمک می کند
برای پیاده سازی برنامه ریزی و کنترل تولید، نرم افزار های خاصی وجود دارند که قابلیت های مختلفی را فراهم می کنند. بعضی از این نرم افزار ها عبارتند از:
- نرم افزار MRP (Material Requirements Planning): برای محاسبه نیازهای مواد اولیه براساس سفارشات مشتری و زمانبندی تحویل
- نرم افزار ERP (Enterprise Resource Planning): برای گسترش MRP به منابع دیگر مانند نقدینگی، پرسنل، تجهیرات و زیرساخت
- نرم افزار APS (Advanced Planning and Scheduling): برای بهبود MRP با در نظر گرفتن شروط پوچ (fuzzy)، عدم قطعیت و پویایی بازار
- نرم افزار MES (Manufacturing Execution System): برای جمع آوری داده های لحظه ای از فعالبت های تولید و اطلاع رسانی به سطح بالاتر